Elektrik
Generator
Stabilizator
UPS-lər
Kabellər
Transpalet
Təsəvvür edin, axşam saatlarında evdə televizora baxırsınız. Birdən bütün ev qaranlığa qərq olur. Soyuducunun səsi kəsilir, kondisioner dayanır, internet sönür, telefonunuzun şarjı isə az qalıb. Pəncərədən baxırsınız, bütün məhəllə zülmət içindədir. Əgər generatorunuz yoxdursa, o an edə biləcəyiniz yeganə şey gözləməkdir bəzən bu gözləmə 15 dəqiqə, bəzən isə saatlarla, hətta günlərlə çəkə bilər. İşıq kəsilməsi təkcə narahatlıq deyil, həm də bir çox hallarda ciddi maddi və mənəvi zərərə səbəb olur. Soyuducudakı ərzaqlar xarab ola bilər, kompüterdə saxlanmamış fayllar itə bilər, təhlükəsizlik kameraları və siqnalizasiya sistemləri işləməyə bilər. Bu isə həm rahatlığınız, həm də təhlükəsizliyiniz üçün böyük riskdir. Məhz belə hallarda generator həyat qurtaran bir texnika kimi ön plana çıxır. Generator sadəcə elektrik istehsal edən bir cihaz deyil, eyni zamanda sizin həyat ritminizi pozmayan, işinizi dayandırmayan və rahatlığınızı təmin edən bir köməkçidir. Generatorun üstünlüyü ondadır ki, elektrik enerjisi kəsildiyi anda işə salınır və bütün vacib avadanlıqları problemsiz işlətməyə davam edə bilərsiniz. Bu, təkcə evdə deyil, ofislərdə, mağazalarda, restoranlarda, hətta xəstəxanalarda həyati əhəmiyyət daşıyır. Çünki bir çox müəssisələr üçün bir saatlıq işıq kəsilməsi belə böyük maddi itkilərə səbəb ola bilər. Bundan başqa, generator yalnız fövqəladə hallarda deyil, elektrik enerjisi olmayan yerlərdə də istifadə olunur. Məsələn, bağ evlərində, tikinti sahələrində, kənd təsərrüfatında yəni enerji təchizatı olmayan istənilən məkanda generator sizin üçün əsas enerji mənbəyi ola bilər. Generator təkcə işıq gəlsin deyə alınan bir cihaz deyil. O, gündəlik həyatın fasiləsiz davam etməsini, işin dayanmayaraq davam etməsini, təhlükəsizliyin və rahatlığın qorunmasını təmin edən, uzun illər istifadə olunan mühüm bir investisiyadır.
Generator Nə İş Görür?
Generatorun əsas vəzifəsi mexaniki enerjini elektrik enerjisinə çevirməkdir. Bu proses ilk baxışdan sadə görünsə də, əslində içində bir sıra texniki mərhələlər var və hər biri xüsusi hissələrin birgə işləməsi ilə baş verir. Generatorun ürəyi mühərrikdir. Mühərrik benzin, dizel və ya qaz kimi yanacaqlardan istifadə edərək işləyir. Yanacaq silindrin içində yandırıldıqda yüksək təzyiq və hərəkət yaradır. Bu hərəkət fırlanma gücünə çevrilir və generatorun digər əsas hissəsinə alternatora ötürülür. Alternatorun içində maqnitlər və naqillər yerləşir. Mühərrikdən gələn fırlanma gücü alternatorun rotoru adlı hissəsini hərəkət etdirir. Bu hərəkət nəticəsində naqillərin içində elektromaqnit induksiya prosesi baş verir – yəni mexaniki hərəkət elektrik axınına çevrilir. Burada yaranan elektrik AC (alternativ cərəyan) formasındadır, amma bəzi generatorlarda xüsusi qurğular vasitəsilə DC (sabit cərəyan) şəklinə də çevrilə bilir. Generatorun verdiyi elektrik enerjisi əvvəlcə daxili idarəetmə panelindən keçir. Bu panel gərginliyi tənzimləyir və sabit səviyyədə saxlayır ki, cihazlarınız zədələnməsin. Çünki gərginliyin qəfil artması və ya azalması həssas elektron avadanlıqlara ziyan vura bilər. Bütün bu proses nəticəsində sizə lazım olan elektrik yaranır və evinizdəki, ofisinizdəki cihazlar problemsiz işləyir. Bu enerjidən istifadə edərək işıqlar yanır, soyuducu işləyir, nasoslar suyu çəkir, kondisioner otağı soyudur və digər avadanlıqlar fəaliyyətini davam etdirir. Generatorlar bu işi o qədər sürətli edir ki, bəzi modellərdə elektrik kəsildiyi an cəmi bir neçə saniyə ərzində avtomatik işə düşür. Bu xüsusiyyət xüsusilə xəstəxanalar, server otaqları və istehsalat müəssisələri üçün həyati əhəmiyyət daşıyır, çünki orada fasiləsiz enerji təchizatı vacibdir. Sadə dildə desək generator bir körpü kimidir yanacaqdan gələn gücü elektrik enerjisinə çevirərək sizi qaranlıqdan işığa, dayanmış avadanlıqdan yenidən işləyən sistemlərə aparır.
Hansı Tip Generator Sizin Üçün Uyğundur?
Generator seçərkən ilk növbədə bilməli olduğunuz şey, onların müxtəlif növlərinin olmasıdır. Bu fərqlər həm istifadə olunan yanacaq növünə, həm də generatorun ölçüsünə və quraşdırma formasına görə müəyyənləşir. Hər növün öz üstünlükləri və məhdudiyyətləri var. Benzinlə işləyən generatorlar ən çox yayılmış modellərdən biridir. Onların əsas üstünlükləri yüngül və portativ olması çox vaxt kiçik ölçülərdə istehsal olunur, bu da onu bağ evləri, çadır düşərgələri və mobil istifadə üçün ideal edir. Asan işə düşməsi benzinli mühərriklər soyuq havada belə tez işə düşür, bu isə qış aylarında böyük rahatlıq yaradır. Səssiz işləmə dizel modellərlə müqayisədə səs səviyyəsi aşağıdır, xüsusilə yaşayış məntəqələrində bu mühüm üstünlükdür. Amma onların mənfi cəhətləri də var yanacaq sərfiyyatı yüksəkdir Uzunmüddətli işləmələrdə çox benzin tələb olunur. Daha tez aşınma daimi və ağır iş rejimində dizel modellərə nisbətən daha az davamlı olur. Benzinli generatorlar qısa müddətli enerji ehtiyacları üçün, məsələn, elektrik kəsintiləri zamanı ev və bağ istifadəsi üçün daha uyğundur. Dizel mühərrikli generatorlar daha peşəkar və güclü avadanlıqlardır. Yanacağa qənaət eyni gücdə olan benzinli modellərlə müqayisədə daha az yanacaq sərf edir. Uzunmüddətli işləmə imkanı 10–12 saat fasiləsiz işləyə bilən modelləri var. Yüksək güc ehtiyatı böyük cihazlar, sənaye avadanlıqları və hətta kiçik müəssisələr üçün uyğundur. Daha davamlı konstruksiya mühərrik və hissələr ağır iş şəraitinə uyğun hazırlanır. Mənfi tərəfləri isə bunlardır səs səviyyəsi yüksəkdir xüsusilə səssizləşdirici korpusu olmayan modellərdə bu problem ola bilər. Ağır və iri ölçülüdür daşınması çətindir, çox vaxt sabit yerdə istifadə olunur. Dizel generatorlar uzun müddət və fasiləsiz enerji lazım olan yerlərdə, məsələn, iş yerlərində, böyük evlərdə, restoranlarda, tikinti sahələrində daha çox istifadə olunur. Qazla işləyən generatorlar ya təbii qaz xəttinə qoşulur, ya da propan balonları ilə işləyir. Təmiz enerji qaz yananda zərərli tullantılar çox az olur, bu da onu ekoloji baxımdan daha təhlükəsiz edir. Daha ucuz yanacaq qaz, benzin və dizel yanacağı ilə müqayisədə çox vaxt daha ucuz başa gəlir. Sabit işləmə qaz xəttinə qoşulduqda yanacaq bitməsi problemi olmur. Qaz generatorlar uzunmüddətli, sabit enerji təchizatı üçün, xüsusilə qaz xətti olan ərazilərdə çox sərfəlidir.
Ölçüsünə görə generatorlar
Portativ generatorlar yüngül və daşına bilən adətən kiçik təkərləri və ya tutacaqları olur, bir nəfər rahatlıqla hərəkət etdirə bilir. Mobil istifadə imkanı piknik, bağ, tikinti sahəsi və təcili yardım vəziyyətləri üçün idealdır. Gücü məhduddur 1–5 kVt güc aralığında olur, yəni eyni anda çox cihaz işlətmək üçün nəzərdə tutulmayıb. Portativ generatorlar elektrik enerjisinə nadir hallarda ehtiyacı olan, amma mobil və rahat həll istəyən istifadəçilər üçün uyğundur. Stasionar generatorlar isə daimi quraşdırılır adətən bina yaxınlığında xüsusi yerdə quraşdırılır və elektrik sisteminə birbaşa qoşulur. Yüksək gücə malikdir 5 kVt-dan yüzlərlə kVt-a qədər gücdə istehsal olunur. Avtomatik işə düşmə funksiyası elektrik kəsildiyi anda cəmi bir neçə saniyə ərzində işə düşür. Uzunmüddətli işləmə böyük yanacaq çəni və güclü mühərrik sayəsində fasiləsiz enerji verir. Stasionar generatorlar evlər, biznes obyektləri, otellər, xəstəxanalar və sənaye müəssisələri üçün ən etibarlı enerji mənbəyidir.
Generator Seçərkən Əsas Məlumatlar
Güc– kVt ilə ölçülür. İstifadə edəcəyiniz bütün cihazların gücünü hesablayın və üstünə 20–30% əlavə edin.
İşləmə müddəti– Uzunmüddətli enerji ehtiyacı üçün böyük yanacaq çəninə malik model seçilməlidir.
Səs səviyyəsi– Yaşayış məntəqəsində 70 dB-dən aşağı modellər daha uyğundur.
İşə salma üsulu– Əl ilə və ya elektrik startı ilə. Elektrik startlı modellər daha rahatdır.
Avtomatik işə düşmə– Elektrik kəsiləndə generatorun özü işə başlaması rahatlıq yaradır.
Generatorun İşləmə Qaydaları
Generator düzgün istifadə olunduqda uzun illər problemsiz xidmət edə bilər, amma əgər qaydalara əməl edilməzsə, həm cihazın ömrü qısalar, həm də təhlükə yarana bilər. Ona görə generator işlədərkən və ona qulluq edərkən bəzi məqamlara diqqət etmək vacibdir. Məsələm Qapalı məkanda işlətməmək generator işləyərkən yanacaq yandığı üçün karbonmonoksid (CO) qazı ifraz edir. Bu qaz rəngsiz və iyi olmayan, lakin çox zəhərli qazdır. Qapalı yerdə toplandıqda boğulma və zəhərlənmə riski yaradır.Açıq havada istifadə edin generatoru bina daxilində deyil, açıq havada və yaxşı havalandırılan yerdə işlətmək lazımdır. Yağış və qarın təsirindən qorumaq üçün üstünə su keçirməyən örtük qoya bilərsiniz, amma havalandırmanı bağlamamaq şərti ilə.Yer səviyyəsi mütləq şəkildə düz olmalıdır generatoru meyilli və ya qeyri-sabit səthdə işlətmək yağ dövranına mənfi təsir göstərir və mühərrikin zədələnməsinə səbəb ola bilər. Daha sonra texniki qulluqmüntəzəm yağ dəyişimi, yağ mühərrikin sürtünmədən qorunması üçün vacibdir. Hər 50–100 saat işlədikdən sonra yağı dəyişmək lazımdır.Filtrlərin təmizlənməsi və ya dəyişdirilməsi hava və yanacaq filtrləri generatorun düzgün işləməsi üçün əsasdır. Filtrlər çirkləndikdə mühərrik güc itirə bilər və yanacaq sərfiyyatı arta bilər.Generatoru aylarla işlətməmək akkumulyatorun boşalmasına və mühərrik hissələrinin hərəkətsiz qalmasına səbəb olur. Ayda bir dəfə işə salıb 15–20 dəqiqə işlətmək yaxşıdır. Əsas olaraq yanacaq çənini tam doldurmayın istifadə zamanı yanacaq qızaraq genişlənir. Tam dolu çən genişlənməyə yer qoymaz və daşıb təhlükə yarada bilər. Adətən çənin 90%-ə qədər doldurulması tövsiyə olunur.Keyfiyyətli yanacaq istifadə edin köhnəlmiş və ya çirkli yanacaq mühərrikin işləməsinə mənfi təsir göstərir, hətta sıradan çıxara bilər.Yanacaq bidonlarını isti səthlərdən, açıq alovdan və günəş işığından uzaqda saxlayın.Bu qaydalara əməl etsəniz, generatorunuz həm uzunömürlü olacaq, həm də təhlükəsiz işləyəcək. Əks halda, həm texniki problemlər, həm də ciddi təhlükələr yarana bilər.
Titan Elektrikdə
Generatorlar
